Obowiązki przedstawiciela handlowego firmy leasingowej nie kończą się z chwilą zawarcia umowy leasingu, w szczególności w sytuacji gdy przedmiot leasingu ma być dostarczony później, czy to z powodów leżących po stronie dostawcy, czy to wobec wniosku leasingobiorcy, a czasami wskutek długich księgowań ceny za przedmiot leasingu. Powszechną praktyką jest jednak podpisanie protokołu zdawczo-odbiorczego w momencie podpisania umowy leasingu, gdy przedmiot ten nie został jeszcze leasingobiorcy wydany.
Taka sytuacja jest niebezpieczna dla leasingodawcy. Podpisanie protokołu zdawczo-odbiorczego przed dostarczeniem przedmiotu leasingu do leasingobiorcy stanowi po pierwsze poświadczenie nieprawdy przez wszystkie osoby składające podpis pod tym dokumentem, po drugie już w praktyce rodzi problem z identyfikacją przedmiotu leasingu, jeżeli zaś przedmiot leasingu dostarczony faktycznie do leasingobiorcy nie odpowiada specyfikacji zamówienia i nie posiada właściwości lub cech, które zdeterminowały jego wybór przez leasingobiorcę – rodzi problem z podstawą do odstąpienia od umowy z dostawcą, ale rodzi też problemy natury prawnokarnej, ponieważ nie rzadko okazuje się, że dostarczenie takiego sprzętu jako przedmiotu leasingu było zamierzone, co ma ujemny konsekwencje dla leasingodawcy w postaci niespłacanych rat leasingu i nie możności odbioru przedmiotu leasingu na zaspokojenie roszczeń leasingodawcy, gdyż przedmiot leasingu po prostu nie istnieje.
Leasingodawca po zawarciu umowy leasingu i po zapłaceniu ceny dostawcy posiadając taki protokół zdawczo-odbiorczy ma prawo żądać od leasingobiorcy zapłaty rat leasingu zgodnie z harmonogramem, zaś obowiązkiem leasingobiorcy jest zapłata tych rat. W sytuacji gdy przedmiot leasingu odpowiada zamówieniu, a różni się jego numer seryjny, o czym często leasingobiorca nie ma świadomości, bo leasingodawca nie może mieć takiej świadomości z uwagi na fakt, że jego przedstawiciel handlowy nie był przy fizycznym przekazaniu przedmiotu leasingu leasingobiorcy, sytuacja skomplikuje się w momencie wypowiedzenia umowy leasingu i konieczności odbioru przedmiotu leasingu od leasingobiorcy. W takiej sytuacji bez oświadczenia dostawcy wskazującego na prawidłowy numer seryjny czy fabryczny sprzętu dostarczonego jako przedmiot leasingu sprzętu tego leasingodawca odebrać nie może, ponieważ w świetle prawa cywilnego – jest to inny przedmiot, niż przedmiot leasingu z uwagi na cechy identyfikacyjne powodujące, że mówimy o rzeczy oznaczonej co do tożsamości. Często zaś oświadczenia dostawcy nie można uzyskać, ponieważ firma przestała istnieć, bądź nie można z nią nawiązać kontaktu, bądź też ona sama nie dysponuje dokumentacją pozwalającą na prawidłową identyfikację sprzętu dostarczonego jako przedmiot leasingu. Leasingodawca ma wówczas problem, ponieważ takiego sprzętu jako przedmiotu leasingu nie może odebrać, gdyż nie ma tytułu prawnego do takiego sprzętu, zatem nie może go sprzedać dalej i uzyskać w ten sposób zaspokojenie swojej wierzytelności wobec niewypłacalnego leasingobiorcy. Pozostaje mu często niespłacona wierzytelność z tytułu umowy leasingu, czego można byłoby uniknąć podpisując w momencie dostawy przedmiotu leasingu protokół zdawczo-odbiorczy. Nie można jednak wykluczyć, że inny numer identyfikacyjny dostarczonego sprzętu jest zamierzony, wskutek czego po stronie leasingodawcy powstanie szkoda, której może nigdy nie pokryć.
Trudniejsza jest sytuacja, gdy do leasingobiorcy trafia sprzęt, który parametrami lub właściwościami nie odpowiada zamówionemu przedmiotowi leasingu. W sytuacji gdy taki sprzęt jako przedmiot leasingu trafia wskutek działania leasingobiorcy z dostawcą – odzyskanie właściwego sprzętu jaki był zamówiony u dostawcy jako przedmiot leasingu czy też odzyskanie ceny jaka została zapłacona może być często niemożliwe, w szczególności w sytuacji gdy leasingobiorca przez pewien okres czasu reguluje raty leasingu, zatem do wypowiedzenia umowy leasingu dojdzie po okresie roku lub dwóch lat od dnia jej zawarcia. W takiej sytuacji przedmiot leasingu, którego numery identyfikacyjne w takiej sytuacji odpowiadają zazwyczaj numerom wpisanym do umowy leasingu i protokołu zdawczo-odbiorczego, jest u leasingobiorcy gotowy do odbioru przy czym często przedstawia zdecydowanie niższą wartość niż powinien, a leasingodawca ma obowiązek sprzęt taki odebrać, ponieważ stanowi jego własność. Problem powstaje z niezaspokojonym w takiej sytuacji zadłużeniem z tytułu rozliczenia umowy leasingu. Konieczne staje się złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa oszustwa przez działających wspólnie i w porozumieniu leasingobiorcę i dostawcę, które zainicjuje postępowanie przygotowawcze, w którego toku możliwe będzie wyjaśnienie czy sprzęt objęty wnioskiem leasingowym w ogóle istniał, a jeżeli tak – czy przedstawiał wartość wskazaną w fakturze zakupu, a w konsekwencji ustalenie osób odpowiedzialnych za działanie na szkodę leasingodawcy i odpowiedzialnych za pokrycie wobec leasingodawcy szkody powstałej z tytułu zapłaty ceny. Nierzadko okazuje się, że leasingodawcy zostają pokrzywdzeni na kwotę co najmniej 100.000,00 zł, której nie można odzyskać wobec niewypłacalności osób odpowiedzialnych.
Może być też tak, że do leasingobiorcy trafia sprzęt, który parametrami lub właściwościami nie odpowiada zamówionemu przedmiotowi leasingu wskutek działania dostawcy z przedstawicielem handlowym leasingodawcy. Jeżeli różnicę pomiędzy zamówionym sprzętem a dostarczonym przedmiotem leasingu niezwłocznie dostrzeże leasingobiorca – leasingodawca może od umowy z dostawcą odstąpić, jeżeli zaś tej różnicy leasingobiorca niezwłocznie nie zauważy i przystąpi do używania sprzętu, uiszczając raty leasingu, a leasingodawca o takiej okoliczności dowie się później – konieczne staje się złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oszustwa przez działających wspólnie i w porozumieniu dostawcę z przedstawicielem handlowym leasingodawcy, ale nie rzadko również leasingobiorcę. W takiej sytuacji może być też tak, że sprzęt dostarczony do leasingobiorcy nie ma numerów seryjnych czy identyfikacyjnych odpowiadających wpisanym na protokole zdawczo-odbiorczym, zatem leasingodawca nie może zaspokoić się ze sprzętu dostarczonego do leasingobiorcy, ale często nie może zaspokoić się z majątku leasingobiorcy, ponieważ majątku tego nie ma, nie ma dochodów leasingobiorcy, w szczególności gdy okoliczności te ujawniają się dopiero po wypowiedzeniu umowy leasingu. Pozostaje czekać na efekty postępowania przygotowawczego, w toku którego organy ścigania ustalają, czy zamówiony jako przedmiot leasingu sprzęt istniał, czy znajdował się w posiadaniu dostawcy, jaką przedstawiał wartość oraz jaka jest wartość dostarczonego sprzętu oraz kto ponosi odpowiedzialność za doprowadzenie leasingodawcy do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie odpowiadającej cenie przedmiotu leasingu z faktury zakupu.
Co istotne, nie zawsze Prokuraturze i Policji udaje się dotrzeć do dostawcy przedmiotu leasingu, ponieważ są to spółki czy firmy zakładane celem przeprowadzenia kilku transakcji, często na figurantów, którzy są nieznani z miejsca swego pobytu, a jeżeli nawet zostaną odnalezieni i skazani za ten czyn – to są osobami bez majątku, zatem nie są w stanie wypełnić nałożonego na nich wyrokiem obowiązku zapłaty na rzecz leasingodawcy. Nie zawsze też dostawcy posiadają majątek, z którego można wyegzekwować należność zasądzoną na rzecz leasingobiorcy wyrokiem. Nie zawsze zatem szkoda poniesiona przez leasingodawcę zostanie naprawiona, czego można byłoby uniknąć, gdyby przedstawiciele handlowi wypełniali i podpisywali protokoły zdawczo-odbiorcze będąc obecnymi przy dostawie przedmiotu-leasingu do leasingobiorcy.
Adw. Gabriela Dąbrowska
